افزایش هوش هیجانی

چرا یک مدیر موفق باید هوش هیجانی بالایی داشته باشد؟

هوش هیجانی به مجموعه مهارت های غیرشناختی، توانایی ها و قابلیت هایی اطلاق می شود که به افراد کمک می کند در مواجه با وقایع مختلف و فشارهایی که به آن ها وارد می شود، هیجانات خود را کنترل و مدیریت کنند. دانیل گلمن فردی است که برای نخستین بار در مورد مفهوم هوش هیجانی در مدیریت به طور خاص صحبت کرد. او و جمعی دیگر از محققین بر این باورند که آن چیزی که تفاوت میان مدیری موفق با سایرین را رقم می زند، بهره داشتن از هوش هیجانی بالا است. اینجا است که هوش هیجانی در مدیریت اهمیت پیدا می کند. البته ضریب هوشی (آی کیو) و مهارت های فنی هم حائز اهمیت هستند، اما تا این حد که مدیر را به مرحله اجرایی فعالیت ها برسانند. پس از آن (زمانی که مدیر به مرحله اجرایی رسید)، هوش هیجانی است که تفاوت اوضاع را رقم می زند.

تعریف هوش هیجانی در مدیریت

بر اساس نظر دانیل گلمن، پنج قابلیت اساسی هستند که باعث به وجود آمدن و تقویت هوش هیجانی می شوند: انگیزه سازی، خودآگاهی، خودکنترلی، مهارت های اجتماعی و همدلی.

برای آن که مدیری بتواند در حوزه کاری خود به موفقیت دست پیدا کند، این قابلیت ها برایش اهمیتی کلیدی خواهند داشت. اگر بخواهید خصوصیات مدیری موفق و لایق را برشمرید، چه ویژگی هایی از او به ذهنتان خواهد رسید؟ نظرسنجی هایی صورت گرفته است و در آن ها، از شرکت کنندگان سؤال یاد شده، پرسیده شده است. بیشتر پاسخ ها حول محور ویژگی های زیر بوده است:

• مدیران لایق و شایسته خودشان هم در انجام فعالیت ها شرکت می کنند، الهام بخش کارکنان هستند، از انجام وظایف دشوار واهمه ای ندارند، متمرکز هستند و برای حرکت رو به جلو محرک دارند (انگیزه سازی)؛
• مدیران لایق و شایسته اعتمادبه نفس دارند، صادق هستند و بی پرده با دیگران صحبت می کنند؛ کارشان ثبات و دوام دارد (خودآگاهی)؛
• این مدیران، قاطع هستند و از درک بالایی برخوردارند (خودکنترلی)؛
• مدیران لایق و شایسته در برقراری ارتباط با دیگران مهارت قابل توجهی دارند، پذیرای صحبت های دیگران هستند و به خوبی به آن ها گوش می دهند (مهارت های اجتماعی)؛
• این مدیران با دیگران همدل هستند و از توانایی تأثیرگذاری بر آن ها برخوردارند (همدلی).

با توجه به این ویژگی ها است که هوش هیجانی در مدیریت اهمیت پیدا می کند، چراکه این ویژگی ها با صرف اتکا به ضریب هوشی و دانش افراد، قابل دسترسی نخواهند بود. مدیران که حقیقتا شایسته و لایق باشند، این ویژگی ها را در رفتار و گفتار خود نشان می دهند و این جا است که هوش هیجانی بالایشان مشخص می شود.

هوش هیجانی در مدیریت چگونه مورد استفاده قرار می گیرد؟

هوش هیجانی در مدیریت از ویژگی های مهمی است که زمینه ساز موفقیت مدیران و سازمان های تحت کنترلشان می شود. مدیر، برای این که هوش هیجانی بالای خود را نشان دهد، باید از سه طریق کارایی و تأثیر خود را ثابت کند: هدایت و رهبری خودش، هدایت دیگران و هدایت سازمان. در ادامه توضیح جامع تری درباره هر یک از این سه طریق داده خواهد شد.

هدایت و رهبری خود

مدیران موفق به خوبی به این مسئله واقف اند که بی عیب و نقص نیستند. این افراد، از نقاط ضعف و قوت خود آگاهی دارند و در تلاشی مداوم به دنبال پیشرفت هستند. یکی از مهمترین مزیت های افزایش هوش هیجانی در مدیریت، واقف کردن افراد به این گونه مسائل است. مدیر اجرایی اصلی سازمان اگر از نقص ها و نقاط کور خود آگاهی نداشته باشد و تلاش کند تمامی کارها را خودش به تنهایی انجام دهد، توانایی درس گرفتن از اشتباه ها را نخواهد داشت و چنین مدیری، از شایستگی کافی برای هدایت دیگران هم برخوردار نخواهد بود و سقوط او، اجتناب ناپذیر است.

در سوی دیگر اما، اگر در مقام یک مدیر از خودآگاهی کافی برخوردار باشید، توانایی این را خواهید داشت که بر نقاط ضعف خود غلبه کنید و به مرور زمان پیشرفت کنید. حال ممکن است برای غلبه بر نقاط ضعف خود از توسعه فردی و آموختن مهارت های جدید استفاده کنید و به این صورت این کار را انجام دهید، یا آنکه کارکنانی لایق و شایسته پرورش دهید و اقدام به استفاده از مهارت های آن ها کنید. هوش هیجانی در مدیریت از این حیث حائز اهمیت است که تمامی ویژگی های در نظر گرفته شده برای آن، مورد استفاده مدیران قرار می گیرد (در مسیر دست یابی به موفقیت) ویژگی مهم دیگری که در این زیرمجموعه اهمیت پیدا می کند انگیزه سازی است.

داشتن اهدافی که سازمان را برای محقق کردن آن ها هدایت می کنید و در نظر گرفتن استانداردهایی سطح بالا برای خود، به این معنا است که وجود موانع در ادامه مسیر را به رسمیت شناخته اید و چه بخواهید چه نخواهید، با آن ها روبه رو خواهید شد. در مقام یک مدیر لایق و موفق، وظیفه شما این خواهد بود که در طول مسیر مدام خود را به چالش بکشید و به دنبال روش هایی باشید که با استفاده از آن ها توانایی دور زدن موانع را داشته باشید و در مواقع ضروری و زمانی که اوضاع از کنترل خارج می شود، بتوانید خودتان را کنترل کنید. به علاوه دو ویژگی یاد شده، به خودکنترلی هم نیاز پیدا خواهید کرد تا توانایی مدیریت هیجانات خود را داشته باشید. هدایت و مدیریت دیگران به هیچ عنوان کار ساده ای نیست،

بنابراین مدیر موفق و لایق باید این توانایی را داشته باشد که خود را آرام و تحت کنترل نگه دارد، در مواجه با فشار و استرس آستانه تحمل بالایی داشته باشد و به آینده خوش بین باشد. به همین خاطر است که هوش هیجانی در مدیریت تا این حد اهمیت پیدا می کند. فراموش نکنید که نخستین گام برای رهبری خود، این است که به این مسئله اذعان داشته باشیم که بی عیب و نقص نیستیم و باید به طور مداوم برای پیشرفت تلاش کنیم.

هدایت دیگران

حال که از مرحله نخست کار، هدایت و رهبری خود، عبور کردیم، نوبت به هدایت دیگران می رسد. در ادامه سعی می کنیم با در نظر گرفتن هوش هیجانی در مدیریت اطلاعاتی جامع و مفید در این باره در اختیارتان قرار دهیم. یکی از مسائلی که مدیران به طور کلی به خوبی از آن آگاهی دارند، نیازمندیشان به دیگران است. به هر عنوان، مدیریت، بدون کسانی که از مدیر پیروی کنند و از او فرمانبرداری داشته باشند، چه معنایی می تواند داشته باشد؟

با این تفاسیر، این که شخص مدیر دارای انگیزه باشد، برای ادامه مسیر و دست یابی به موفقیت کفایت نمی کند. در واقع مدیران موفق کسانی هستند که بتوانند پتانسیل های دیگران را هم آزاد کنند و از این پتانسیل ها استفاده کنند. به این معنا که درک درستی از آن چه برای دیگر افراد اهمیت دارد، داشته باشند (و نیز از این مسئله که این افراد، چه انگیزه هایی دارند و به چه صورتی می توان انگیزه هایشان را در هماهنگی با اهداف سازمان قرار داد).

مدیران موفق به خوبی می دانند که باید انعطاف پذیر باشند و توانایی وفق دادن خود با شرایط مختلف را داشته باشند و این ها همه در حالی است که باید توانایی درک دیگران را هم داشته باشند. هوش هیجانی در مدیریت از این جهت هم اهمیت پیدا می کند که مدیر باید با تیم کارکنانی که در خدمت دارد وقت بگذارد و به گزارش هایی که دریافت می کند بسنده نکند (مهارت های اجتماعی). البته از هیچ مدیری انتظار نمی رود همه فن حریف باشد و در هر حرفه ای صاحب نظر؛ انتظاری که از مدیر می رود این است که تا حدی که در توانش است به صحبت های دیگران گوش بدهد و به تجربه ها و مهارت های دیگران احترام بگذارد و در صورت نیاز، از موضع خود عقب نشینی کند و نظرش را عوض کند (اگر صلاح سازمان در تغییر نظر او بود).

هدایت سازمان

هوش هیجانی در مدیریت در هدایت سازمان هم اهمیت پیدا می کند. مدیران موفق به خوبی می دانند چگونه می توانند الهام بخش دیگران باشند. مدیریت از جهاتی به معنای داشتن چشم اندازی در آینده است و مدیر موفق باید تصویر کلی و بزرگتری را که از اهداف نهایی سازمان دارد همیشه در خاطرش نگه دارد. مدیران موفق این توانایی را دارند که تصویر یاد شده را در ذهن کارکنان سازمان هم به وجود بیاورند و اگر واقعا توانایی مدیریت و هدایت دیگران را داشته باشند، می توانند کاری کنند هر فردی از نقش خود در محقق شدن اهداف به خوبی آگاهی داشته باشد.

به علاوه این مدیران می توانند خود و سازمان شان را عهده دار دست یابی به اهداف و طی کردن مسیر منتهی به آن نگه دارند. در نهایت این هدف است که اهمیت پیدا می کند، نه موفقیت و سود شخصی. برای آن که بتوان سازمان را با موفقیت و به خوبی هدایت کرد، باید در مقام یک مدیر الهام بخش دیگران باشید، عهده دار فعالیت های مرتبط با هدف باشید و اقدام به برقراری روابط مؤثر با تمامی دست اندرکاران سازمان کنید (از کارکنان و خدمه گرفته تا سهام داران و دیگر اعضای هیئت مدیره).

سخن پایانی

تمامی آن چه عنوان شد به منظور ارائه گواهی بر این ادعا بود که هوش هیجانی در مدیریت از اهمیت بسزایی برخوردار است و باید بر روی آن کار شود. فراموش نکنید که برای توسعه مهارت های مدیریتی خود نباید به ربات تبدیل شوید و هیجانات خود را به کلی نادیده بگیرید. در واقع کاری که شما باید انجام دهید این است که بر مهارت های فردی و بین فردی تمرکز کنید و سعی در بهبود این مهارت ها داشته باشید. مدیری موفق و لایق کسی است که مهارت های فنی کافی، توانایی تفکر استراتژیک و دانش کافی برخوردار باشد. در کنار این مهارت ها، به هوش هیجانی هم نیاز است و بخشی از تلاش ها باید صرف افزایش هوش هیجانی شود.

هوش هیجانی یا EQ، یکی از مباحث مهم روانشناسی موفقیت است که اخیرا محبوبیت زیادی در بین افراد جامعه پیدا کرده است. برخی از این مسئله تعجب می کنند که چرا هوش هیجانی تا این حد در محیط کاری و زندگی شخصی افراد حائز مهم شده است. با وجود چنین مسائلی که درباره هوش هیجانی مطرح است، باید گفت که هوش هیجانی صرفا یک گرایش جدید نیست و اهمیتی فراتر از آن دارد. بسیاری از صاحبان مشاغل در نظرسنجی های مختلف عنوان کرده اند کارکنانی که از میزان بالاتری از هوش هیجانی برخوردار هستند، به مراتب عملکرد بهتری در مقایسه با دیگران دارند و این خود گواهی است بر اهمیت هوش هیجانی. با توجه این اهمیت است که از راه های افزایش هوش هیجانی و چگونگی آن ها بیشتر از قبل استقبال می شود. باید به خاطر داشت در محیطی رقابتی، افزایش هوش هیجانی برای کسب موفقیت بسیار مهم خواهد بود. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با راه های افزایش هوش هیجانی آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

راه های افزایش هوش هیجانی

۱. موضوع را تغییر ندهید و در آن تداخلی به وجود نیاورید

یکی از راه های افزایش هوش هیجانی این است که به هنگام پیدا کردن احساسی ناخوشایند، سعی بر آن نداشته باشیم که با تغییر موضوع یا تداخل به وجود آوردن حواس خود را پرت کنیم. توصیه ای که در این باره می شود این است که حداقل دو بار در طول روز بنشینید و از خودتان بپرسید «چه احساسی دارم؟». شاید کمی زمان ببرد تا نسبت به احساسات خود شناخت و درک بیشتری پیدا کنید، اما مطمئن باشید که سپری کردن زمان برای این منظور ارزشش را دارد و از مهمترین راه های افزایش هوش هیجانی به شمار می رود. اجازه دهید بدون هیچ مزاحمت و تداخل اضافه ای، این مدت زمان کوتاه را با احساسات خود تنها باشید.

۲. به جای واکنش نشان دادن در مواجه با کشمکش ها، با پذیرفتن مسئولیت به آن ها پاسخ دهید

زمانی که کشمکش یا تناقضی به وجود می آید، کاملا عادی است اگر هیجانات ناگهانی بروز پیدا کنند و افراد عصبانی و خشمگین شوند. افرادی که هوش هیجانی بالایی داشته باشند، به خوبی می دانند چگونه تحت چنین شرایطی باید خود را کنترل کنند. آن ها از گرفتن تصمیمات نامعقولی که در نهایت باعث بروز مشکلات بزرگتر می شوند، خودداری می کنند. آن ها به خوبی می دانند که به هنگام بروز کشمکش، مهمترین هدف این است که به راه حل عاجلی برای غلبه بر آن دست پیدا کرد. آن ها تصمیمی آگاهانه می گیرند مبنی بر این که رفتار و گفتارشان به کلی در جهت عملی کردن راه حل یاد شده قرار بگیرد. با این اوصاف، یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی که حائز اهمیت است، سعی کردن برای بسط دادن این ویژگی افراد با هوش هیجانی بالا به رفتار شخصی است.

۳. در قضاوت کردن هیجانات و احساسات یا اصلاح کردن آن ها خیلی عجله نکنید

پیش از آن که زمان کافی برای فکر کردن به هیجانات و احساسات خود اختصاص دهید، برای اصلاح آن ها اقدام نکنید و این رویکرد، یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی است. یکی از خصوصیات هیجانات سالم این است که به شکلی موج مانند پدید می آیند، گسترش پیدا می کنند و پس از گذشت مدتی ناپدید می شوند. هدف نهایی شما باید این باشد که پیش از اوج گرفتن هیجانات در این روند موج مانند اختلالی به وجود نیاورید و اجازه دهید سیر تکاملی لازم را طی کند.

۴. میان هیجانات و افکار خود ارتباط برقرار کنید

یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی این است که اگر هیجان و احساسی به شما دست داد که به نظرتان غیرعادی آمد و حس کردید چندان معمولی نیست، از خودتان سؤال کنید: «نسبت به آن چه فکری می کنم؟». گاهی ممکن است هیجان و احساسی به ما دست بدهد که با دیگر هیجانات و احساسات در تضاد باشد. این مسئله چیز غریبی است و نیازی نیست نگران شوید. گوش سپردن به هیجانات و توجه نشان دادن به آن ها، همانند این است که به صحبت های تمامی شهود یک جلسه دادگاه گوش دهیم. تنها زمانی می توانید در کمال درستی قضاوت کنید و تصمیم مناسب را برای ادامه مسیر اتخاذ کنید که به خوبی به تمامی صحبت ها و شواهد و قرائن توجه کرده باشید.

۵. انگیزه داشته باشید

افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار هستند، این توانایی را دارند که برای خودشان انگیزه ایجاد کنند و به گونه ای رفتار می کنند که انگیزه شان بر رفتار دیگران هم تأثیر می گذارد. آن ها اهداف بلند مدت و کوتاه مدتی برای خود در نظر می گیرند و با تمام توان به سمت محقق کردن این اهداف گام برمی دارند. انگیزه ای که این افراد دارند، کمک شایانی برای ادامه این مسیر است. به علاوه آن ها از هیچ چالش و مانعی واهمه ندارند و حاضر به هر تلاشی برای محقق کردن اهداف خود هستند. یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی بسط دادن این ویژگی افراد با هوش هیجانی بالا به رفتار شخصی است.

۶. از راه و روش هایی استفاده کنید که باعث به وجود آمدن بادوام نگرشی مثبت می شوند

هیچ گاه قدرت نگرش خود را دست کم نگیرید. داشتن نگرشی منفی به سادگی دیگران را هم تحت تأثیر قرار می دهد. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، به خوبی از حالات کسانی که اطرافشان هستند آگاهی دارند و سعی می کنند از نگرش خود در برابر افراد منفی باف محافظت کنند. این مسئله هم از دیگر راه های افزایش هوش هیجانی است که سعی کنیم این ویژگی افراد با هوش هیجانی بالا را به رفتار شخصی خود بسط دهیم. افراد با هوش هیجانی بالا به خوبی از این مسئله آگاهی دارند که چگونه می توانند روز خوبی داشته باشند و با دیدی مثبت فعالیت های روزانه خود را پیش ببرند. برای این کار راهکارهایی هم دارند: برای نمونه خود را دعوت به صرف صبحانه یا ناهاری مغذی، کامل و خوشمزه می کنند، یا در طول روز زمانی را به دعا کردن یا مدیتیشن و تمرکز اختصاص می دهند. راهکار دیگر نگه داشتن نقل قول های مثبت و امیدوارکننده افراد مشهور است.

۷. به هیجانات و احساسات ناخودآگاه خود هم توجه داشته باشید

یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی پیدا کردن شناخت بهتری از هیجانات و احساسات ناخودآگاه است. اما چگونه می توان به این شناخت دست پیدا کرد؟ برای این منظور می توانید از مشارکت آزاد استفاده کنید. زمانی که تحت فشار و استرس نیستید، می توانید به افکارتان اجازه دهید بی هیچ محدودیتی برای خود آزادانه به هر کجا دوست دارند سرک بکشند؛ ببینید افکارتان به چه سمتی مایل می شوند. رؤیاهای خود را تا جایی که برایتان مقدور است تجزیه و تحلیل کنید. دفترچه ای نزدیک محل خواب خود داشته باشید و هرگاه رؤیایی می بینید، به محض بیدار شدن آن را یادداشت کنید. به آن دسته از رؤیاهایی که بیشتر تکرار می شوند توجه ویژه ای داشته باشید (یا رؤیاهایی که به هنگام بروز هیجاناتی بخصوص، شدت می گیرند). شناخت بهتر و بیشتر ضمیر ناخودآگاه از دیگر راه های افزایش هوش هیجانی است و اهمیت زیادی دارد.

۸. از مهارت های گوش سپردن فعال استفاده کنید

افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، سعی می کنند با تمام توان و دقت به صحبت های دیگران گوش بدهند و آن ها را مورد سنجش قرار دهند. آن ها صرفا منتظر این نیستند که نوبتشان فرا برسد و شروع به صحبت کردن کنند و برای صحبت های دیگران هم اهمیت قائل هستند. آن ها از این مسئله کسب اطمینان می کنند که به خوبی آن چه را بهشان گفته شده است درک کرده اند و تنها با پیدا کردن چنین درکی است که اقدام به جواب دادن و صحبت کردن می کنند. آن ها همچنین تنها به جملات و کلماتی که از زبان فرد مقابل ادا می شوند توجه نمی کنند و به زبان اشارات و حرکات آن ها هم توجه می کنند. این رویکرد از بروز سوء تفاهم ها جلوگیری می کند و به شنونده این امکان را می دهد که با درک و فهم بهتری جواب دهد. به علاوه، نشانگر این مسئله هم هست که شنونده برای صحبت های فرد دیگر ارزش و احترام قائل است. یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی، بسط دادن این ویژگی افراد با هوش هیجانی بالا به رفتار شخصی است.

۹. برای به دست آوردن خودآگاهی تمرین کنید

یکی دیگر از ویژگی های مهم افراد با هوش هیجانی بالا خودآگاهی و ابتکار عمل آن ها است و به علاوه از راه های افزایش هوش هیجانی هم هست که این ویژگی را به رفتار شخصی بسط دهیم. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، به خوبی نسبت به هیجانات خود شناخت و آگاهی دارند و می دانند چگونه می توانند بر هیجانات اطرافیانشان تأثیر بگذارند. به علاوه آن ها از شناختی که از هیجانات دیگران به دست آورده اند، به منظور افزایش مهارت های ارتباطیشان هم استفاده می کنند.

۱۰. اجتماعی باشید و به دیگران اجازه دهید به شما نزدیک شوند

افرادی که از میزان قابل توجهی از هوش هیجانی برخوردار هستند، به دیگران اجازه می دهند به آن ها نزدیک شوند و با آن ها ارتباط برقرار می کنند. آن ها روی خوشی به دیگران نشان می دهند و با لبخند از آن ها استقبال می کنند و به این شکل، این پیام را منتقل می کنند که امکان برقراری ارتباط بیشتر وجود دارد. آن ها در حضور دیگران از مهارت های ارتباط اجتماعی مختلفی استفاده می کنند. آن ها از مهارت های بین فردی قابل توجهی برخوردار هستند و به خوبی می دانند چگونه باید با دیگران ارتباط برقرار کنند (صرف نظر از این که ارتباط کلامی باشد یا با زبان اشارات). یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی بسط دادن این ویژگی افراد با هوش هیجانی بالا به رفتار و زندگی شخصی است.

هوش هیجانی (به انگلیسی Emotional Intelligence، به اختصار EI) به طور کلی به مهارت افراد در درک، مدیریت و بیان مؤثر احساساتشان اطلاق می شود. بنا به تحقیقات انجام شده بیش از نود درصد افرادی که در محیط کاری خود موفق بوده اند، هوش هیجانی شان در سطح قابل قبولی بوده است و نزدیک به هشتاد درصد از افراد نه چندان موفق در محیط کاری، هوش هیجانی به مراتب کمتری داشته اند. هوش هیجانی از جهت شکل دهی، توسعه، ابقاء و تقویت روابط نزدیک شخصی اهمیت بسزایی پیدا می کند. بر خلاف ضریب هوشی (IQ) که معمولا میزانی ثابت داشته و در طول زندگی افراد چندان دستخوش تغییر نمی شود، هوش هیجانی همگام با علاقه افراد به یادگیری و پیشرفت می تواند افزایش یابد. در ادامه این مقاله شما را با چند نکته کلیدی جهت افزایش هوش هیجانی آشنا می کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

تکنیک های جالب و کاربردی افزایش هوش هیجانی

احساسات منفی تان را کاهش دهید

شاید بتوان گفت که مهمترین جنبه هوش احساسی، مهارت و توانایی افراد در مدیریت احساسات منفیشان و پیشگیری از تأثیرگذاری آن بر قضاوتشان است. برای تغییر دادن احساسات در موقعیتی به خصوص، ابتدا باید طرز فکر خود در رابطه با آن موقعیت را تغییر دهیم. مثالی در این رابطه می تواند درک بهتری از موضوع برایتان به همراه داشته باشد: برای نمونه زمانی که رفتار فردی شما را ناراحت می کند، بهتر آن است که به سرعت قضاوت های منفی درباره او نکرده و به جای این کار، پیش از آن که واکنش نشان دهید، مسئله را از چند منظر مختلف مورد بررسی قرار دهید. برای نمونه زمانی که دوستی جواب تلفن شما را نمی دهد، ممکن است به این فکر کنید که می خواهد شما را دست به سر کند، حال آن که ممکن است واقعا گرفتار باشد. زمانی که از شخصیت پردازی رفتار دیگران خودداری کنیم، به مرور زمان قادر خواهیم بود تا درک عینی تری از ابراز احساسات آن ها به دست آوریم (درکی که تحت تأثیر عوامل منفی بیرونی نباشد). پس باید به خاطر داشت که یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر افزایش هوش احساسی، سعی در کنترل و کاهش احساسات منفی است.

در مواقع بحران خونسرد باشید

کسی نیست که در زندگی خود بحران، اضطراب و فشار روحی روانی را تجربه نکرده باشد و توانایی در مدیریت این اوضاع، از دیگر عوامل مهم تأثیرگذار بر افزایش هوش هیجانی است. زمانی که تحت فشار قرار می گیرید، مهمترین مسئله ای که باید مد نظر قرار بگیرد، حفظ خونسردی است. راهکارهای مختلفی برای حفظ خونسردی و مدیریت شرایط بحرانی وجود دارد: برای نمونه به هنگام افزایش اضطراب می توانید کمی آب سرد به صورت خود زده و در هوای آزاد کمی قدم بزنید. هوای خنک می تواند میزان اضطراب را کاهش دهد (در این شرایط از نوشیدنی های کافئین دار هم استفاده نکنید که سبب افزایش اضطراب می شوند)؛ می توانید هم از فعالیت های آرامش بخشی چون ورزش های سبک و اروبیک استفاده کنید.

در بیان احساسات تان جسارت کافی داشته باشید

وقت هایی در زندگی همه ما وجود دارد که به مشخص کردن محدوده ها و مرزهایی برای خود نیاز پیدا می کنیم تا به این وسیله درک بهتری از جایگاه خود به دیگران بدهیم. این مسئله نیز برای افزایش هوش هیجانی از اهمیت زیادی برخوردار است و با قائل شدن حق مخالفت با دیگران در بعضی مواقع (بدون بی احترامی به آن ها)، گفتن «نه» بدون احساس پشیمانی، مشخص کردن اولویت های خود و محافظت از خود در برابر چیزهایی که به ضررمان هستند می توانیم تا حدود زیادی به هدف یاد شده دست یابیم.

یکی از روش هایی که به هنگام بیان احساسات دشوار می توان مورد استفاده قرار داد، با نام «XYZ» شناخته می شود: وقتی در موقعیت Z، کار Y را انجام می دهی، احساس X به من دست می دهد. مثالی از کاربرد این روش می تواند در فهم بهتر موضوع مؤثر واقع شود:

زمانی که از من می خواهی با زیر پا گذاشتن اولویت های خود به تو کمک کنم، احساس بدی پیدا می کنم..

در مواجه با افراد نه چندان منطقی رویکرد فعالانه داشته باشید

همگی ما گاه به گاه در زندگی خود با افرادی مواجه می شویم که چندان رفتار منطقی ای از خود نشان نمی دهند. حال این فرد ممکن است از اعضای خانواده باشد یا یکی از همکاران ما. متأسفانه چنین شخصی به سادگی می تواند بر روی ما تأثیر گذاشته و روز ما را خراب کند و یکی دیگر از نکات کلیدی برای افزایش هوش احساسی، اجتناب از تأثیرپذیری از این افراد است. اما چگونه می توان در مواجه با این افراد رویکردی فعالانه داشته باشیم؟

اول از همه باید در نظر داشت که به هنگام ناراحت شدن از دست دیگران، پیش از واکنش نشان دادن بهتر است کمی صبر کنیم (مثلا تا ده بشماریم). این مدت زمان صبوری در نهایت ایده بهتری برای واکنش نشان دادن به همراه خواهد داشت و از پیچیده تر شدن اوضاع جلوگیری می شود. نکته دیگری که در پاسخ به سؤال یاد شده می توان مطرح کرد این است که برای مدتی فرض کنیم به جای فرد آزاردهنده زندگی می کنیم و این جمله را کامل کنیم: «احتمالا برایش ساده نیست که …»؛ برای درک بهتر به این مثال دقت کنید: «فرزندم در برابر من مقاوم شده است. احتمالا برایش ساده نیست که با فشارهای اجتماعی و شرایط مدرسه کنار بیاید.».

بر شرایط دشوار و ناخوشایند غلبه کنید

شرایط زندگی گاهی دشوار می شود و این حقیقتی است که همه ما به آن اذعان داریم. انتخاب شیوه تفکر، احساس و رفتار در مواجه با چالش های زندگی می تواند تفاوت میان امید و نا امیدی، مثبت نگری و رخوت و کلافگی، و پیروزی مقابل شکست را رقم زده و در نهایت تأثیر بسزایی بر افزایش هوش هیجانی داشته باشد. هر گاه در زندگی با موقعیتی دشوار و چالش برانگیز مواجه شدید بهتر است از خود سؤال کنید «از این موقعیت چه درسی می توانم بگیرم؟»، یا «چگونه می توانم از این تجربه برای مراحل آتی زندگی بهره بگیرم؟»؛ در نهایت هرچه بتوان از این سؤالات به گونه ای کاربردیتر در زندگی استفاده کرد، هنگام مواجه با شرایط دشوار مشابه عملکرد بهتری خواهید داشت.

توانایی ابراز احساسات خصوصی تر در روابط شخصی تان را داشته باشید

توانایی در ابراز احساسات عاطفی به عنوان یکی از مهمترین عوامل پایداری روابط شخصی شناخته می شود و علاوه بر آن در افزایش هوش هیجانی هم تأثیرگذار است. منظور از این بیان احساسات به بیان دقیقتر این است که فرد بتواند درونی ترین احساسات خود را با کسی که برایش اهمیت و ارزش قائل است در میان بگذارد و این بیان احساسات برای هر دو طرف سازنده و نتیجه بخش باشد. البته به همان اندازه که بیان این احساسات مهم است، نشان دادن واکنش مناسب به هنگام شنیدن این گونه احساسات دیگران هم اهمیت دارد. شاید خالی از لطف نباشد اگر مقاله را با این جمله پیرل باک به پایان ببریم که

قلب، اگر به نجوای قلبی دیگر پاسخ ندهد، پژمرده خواهد شد.

اگر از علاقه مندان به افزایش هوش هیجانی تان هستید، پیشنهاد می کنیم مقاله افزایش هوش هیجانی بر اساس مدل ۶ ثانیه ای را هم مطالعه کنید.

چگونه می توانید هوش هیجانی تان را افزایش دهید؟ پاسخ این سوال  بر اساس مدل ۶ ثانیه ای از هوش هیجانی سازمان دهی شده اند، که در آن مرحله اول شناختن خود است. این مرحله اینگونه است که بیشتر آگاه می شوید و متوجه هستید که چه می کنید. در مدل ۶ ثانیه ای، دو نوع مهارت هست، که باید از آنها آگاهی بیشتری داشته باشید:

• افزایش سواد عاطفی
• افزایش آگاهی و درک احساسات از جمله توانایی برچسب زنی دقیق احساسات
• شناسایی الگوها
• شناسایی واکنش های فکری، احساسی و اقدامی

۱- زبان احساسات را سلیس صحبت کنید

برای افزایش هوش هیجانی، بهتر است که سواد احساسی داشته باشید. این چندمنظوره است؛ یک بخش آن این است که احساسات را با جزئیات نام ببرید. تفاوت بین احساسات مشابه، مثل احساس ناراحتی و احساس سردرگمی را بدانید. به طور کلی، دانستن ویژگی های هر احساس، توانایی تعریف آن و درک پیامش بسیار سودمند است.. ناراحتی احساس از دست دادن چیزی است که من به آن اهمیت می دهم و به من کمک می کند تشخیص دهم که چه چیزهایی برای من اهمیت دارد. همانند هر زبان دیگری، ما بخش خوب آن را بر می داریم و به آن توجه می کنیم، اما ممکن است برای اینکه بخواهیم خبره شویم نیاز به مطالعه داشته باشیم. چرخه احساسات پلاتچیک و نمودار اموتوسکوپ احساسات، دو منبع فوق العاده برای روان شدن در زبان احساساتند. ما تمام این احساسات متفاوت و منحصر به فرد را حس می کنیم اما همیشه نامی برای صدا زدن و درکشان نداریم. همانطور که به سراغ نکته بعدی می رویم، تبدیل این آگاهی شناختی به یک قلمروی احساسی، بسیار قدرتمند است.

داشتن لغت نامه ی احساسی برای خودتان مهم است

رابین پارکر مردیث

۲- به احساسات تان نام اختصاص دهید

احساسات همانند جریانی قدرتمندند که ما را با خود می کشانند، و به ما سواری می دهند. اما تحقیقات عصب شناسی نشان داده است که یک تمرین ساده به ما کمک می کند که آب را رام کنیم: اختصاص دادن نام به احساسات. نشان داده شده است که برای کم کردن احساسات، می تواند شناخت خود از آنچه حس می کنیم را بیان کنیم. یک تغییر کوچک می تواند تخصیص نام به احساساتتان باشد…

در شخص سوم. تحقیقات آتی در زمینه تخصیص نام به احساسات توصیه می کند که با استفاده از صدای شخص سوم، خودمان را از تجربه ای دور کنیم. در عوض اینکه بگوییم «من ناامیدم» می توانیم بگوییم «جاش ناامید است.» و یا اگر این خیلی عجیب است، سعی کنید بگویید: «من دارم ناامیدی را تجربه می کنم» یا «یکی از احساساتی که دارم ناامیدی است»

این تکنیک های فاصله اندازی، با ماهیت همه جانبه احساسات شدید مبارزه می کند و یک مکانیزم طبیعی برای آرام شدن است. اما به یاد داشته باشید – احساسات اطلاعات اند- لذا بعد از اینکه روی احساساتتان اسم گذاشتید، با همان احساس بمانید، به جای اینکه به سرعت آنها را تغییر دهید و یا اصلاحشان کنید، این ما را به نکته بعد رهنمون می کند

زمانی که من خودم را در شرایطی می یابم که در حال واکنش نشان دادنم، لحظه ای می ایستم و روی آن احساس اسم می گذارم

نیکول تروالن

۳- بدون اینکه به دنبال اصلاح باشید مشاهده کنید

احساستان را نامگذاری کنید و سپس بگذارید چند ثانیه بگذرد. اجازه دهید که ناامید، یا عصبانی و یا ناراحت باشید. ما بعضی احساسات را بد می دانیم، و به همین دلیل، تمایل داریم که هروقت حسشان کردیم، از شرشان خلاص شویم.

وسوسه کننده است که بعد از احساساتتان یک کاما بگذارید.”من ناامیدم، چون او فلان کار را کرد” اما این فقط احساسات را تشدید می کند. در عوض بگویید “من دارم ناامیدی را تجربه می کنم” و چندتا نفس عمیق بکشید.

حدود ۶ ثانیه طول می کشد تا شیمی احساسات تان جذب بدنتان شود، لذا حداقل ۶ ثانیه به خودتان فرصت دهید، این نکته بعدی را به ارمغان می آورد.

خودتان شاهد خودتان باشید، به آنچه که حس می کنید و اینکه این احساسات چگونه با شما ارتباط می گیرند، حواستان را پرت می کنند، تقویتتان می کنند و یا شما را به چالش می کشند، توجه کنید.

داون کارنر

۴- احساسات را در بدنتان حس کنید

ما اغلب احساساتمان را در جسممان حس می کنیم. عصبانیت پیش از مصاحبه شغلی ممکن است عضلاتمان را منقبض کند و یا کف دستمان عرق کند، و همانطور که ما به سمت در قدم برمیداریم تا قرار مصاحبه را مشخص کنیم، شاید حس کنیم که روی هوا راه می رویم و قلبمان تند تند می زند.

این ها تنها مثالهای متداولی ست از اینکه ما جسما احساسات را چگونه حس می کنیم. اما محققان دریافته اند احساسات متفاوت به فعالسازی احساسات در بخش های مختلف بدن بستگی دارد. الگوهای منسجم از احساسات بدنی، با هر ۶ حس پایه ارتباط دارند. عصبانیت، ترس، تنفر، شادی، تعجب، و ناراحتی. احساسات هیجانی با حس های بدنی مشترک و گسسته در ارتباطند: کاهش حس اندام ها با ناراحتی، افزایش حس در عضوهای بالایی با عصبانیت، حس هایی دور گلو، و سیستم هضم با حس انزجار، حس در اطراف سینه با تعجب و ترس، و افزایش حس در کل بدن با شادی.

۵- احساسات منفی تان را کنترل کنید

زمانی که می توانید احساسات منفی تان را مدیریت کنید و آنها را کاهش دهید، کمتر گیج می شوید. گفتنش نسبت به انجامش راحت است؟ این را امتحان کنید: اگر کسی شما را ناراحت می کند، سریع نتیجه گیری نکنید. در عوض سعی کنید از چشم اندازهای متفاوت به قضیه نگاه کنید. سعی کنید که عینی به قضایا نگاه کنید، تا به راحتی عصبانی نشوید.

۶- تلقین کنید

تعیین سرنخ هایی شفاهی و غیرشفاهی درمورد احساسات همکار یا مشتری تان اطلاعات خوبی در اختیارتان می گذارد. سعی کنید که روی دیگران تمرکز کنید و خودتان را حتی برای یک لحظه جایشان بگذارید. جملات تلقینی نمی توانند برای رفتارهای غیرقابل قبول بهانه بیاورند، اما کمک می کنند که به شما یادآوری کنند هرکسی مشکلات خاص خودش را دارد.