بر خلاف هخامنشیان ، ظاهرا مادها بیش از ایشان پیروِ دین و کیش زردشت بشمار می رفتند ، و هنوز دین زرتشت در این سرزمین، ایرانگیر نشده بود. از این رو در زمان کمبوجیه(Cambyses) پسر کورش ، مغی زردشتی که گئوماتا (Gaumata) نام داشت برای گسترش دین زرتشتی شورش کرد و بتکده ها را ویران ساخت و به جای آن آتشکده ساخت و دست به اصلاحاتی همگانی و همه گیر (اجتماعی) زد و بردگان را آزاد و زمین های بزرگ را بین کشاورزان تقسیم و بخش بخش نمود و مورد پذیرش طبقه های بینوا و بیچاره گردید. به گونه ای که پس از کشته شدنش به دست داریوش نخست ، همه ی ایرانیها جز پارسیها که از خاندان هخامنشی بودند بر راستین بودن و ستم رفتن بر گئوماتا (بردیا دروغین) می گریستند. گئوماتا به اندازه ی ۷ ماه حکومت کرد.
گئوماتا در سال ۵۲۲ پیش از زادروزِ مسیح بر کمبوجیه پسر کورش شورش کرد. وی که نام او از واژه ی «گاو» که جانداری پاک در دین زرتشتی است ، گرفته شده است و به معنای «شناسنده ی نژاد گاوها» است ، گونه ای روش اشتراکی داشت و زمین های بزرگ و گله های بیشمار و بردگان را آزاد کرده به کشاورزی گماشت. او بیش از هفت ماه نتوانست پادشاهی کند ، ولی در این مدت کوتاه کارهای بزرگی انجام داد.
هرودت روزگار نویس (مورخ) یونانی می نویسد : که گئوماتا در پی بهبود وضع همه ی مردم بوده است. ولی داریوش در سنگ نبشته ی خود در بیستون از روی کینه و دشمنی که با وی داشت ، وی را به باد ناسزا و دشنام گرفته و همه ی کارهای بزرگ و اصلاحات او را نادیده گرفته است!
داریوش در آن سنگ نبشته می نویسد : که وی چراگاهها و گله ها و برده ها و خانه هایی را که گئوماتا (بردیا دروغین) از مردم و لشکریان گرفته بود به ایشان پس داد.
باید دانست که گئوماتا این زمینها و گله ها و خانه را برای خود نگرفته بود ، آنها را از توانگران ستانده تا بین بینوایان و نیازمندان بخش بخش و تقسیم کند.
داریوش در بیست و نهم سپتامبر سال ۵۲۲ پیش از زادروز مسیح به یاری چند تن از بزرگان پارس با نیرنگ و فریب توانست که به زندگی و اصلاحات گئوماتا پایان دهد. کشتار بزرگی پس از کشته شدن گئوماتا از مغان زرتشتی روی داد و این کشتار را هرودت به یونانی مگوفونی (Magophony) خوانده ، که برابرِ پارسی آن مگوزتی (Magu-Zati) یعنی «کشتار مغان» می باشد.
هرودت می نویسد: پس از کشته شدن گئوماتای مغ همه مردم آسیا به جز پارسیان از مرگ او غمگین و اندوهگین شدند و برای او گریه می کردند. به سخن برخی از خاورشناسان ، گریه ی ایرانیان بر شهید شدنِ حسین پسر علی (پیشوای سوم شیعیان) ریشه تاریخی داشته ، و ریشه آن ستم رفتنی بس بزرگ بر گئوماتا و دلسوختگی ایرانیان بر او بوده است.
============================================
برگرفته از خلاصه ی ادیان در تاریخ دینهای بزرگ
نوشته دکتر محمد جواد مشکور
چاپ هفتم ۱۳۸۰
موجود در کتابخانه ملی ایران
============================================
نویسنده : بردیا