نیک اندیشان - آموزش و مشاوره روانشناسی، رشد فردی و مدیریت زندگی

با انتخاب دکتر یاوریان به عنوان مربی خود:

قایق بادبانی زندگی خود را در تلاطم امواج روزگار با لذت و اطمینان تا ساحل آرامش مطلوب به پیش برانید.

در مباحث مرتبط با رفتار سازمانی (به انگلیسی organizational behavior، به اختصار OB) به مطالعه و بررسی شیوه هایی پرداخته می شود که افراد با استفاده از آنها در قالب گروه با یکدیگر تعامل پیدا می کنند. معمولا از نتایج این مطالعات و بررسیها برای بهبود کارایی سازمانهای تجاری استفاده می شود. ایده اصلی و اساسی در رفتار سازمانی این است که با استفاده از رویکردی علمی، امکان مدیریت کارکنان در عمل وجود خواهد داشت. نظریه های موجود در رفتار سازمانی برای حاصل شدن حداکثر بازده ممکن از فعالیتهای افراد به کار گرفته می شوند.

نگاهی دقیق تر به فعالیت های مرتبط با رفتار سازمانی

در حال حاضر اشکال و مدلهای گوناگون و فلسفه های مختلفی در رابطه با رفتار سازمانی شکل گرفته است. از جلمه حوزه های تحقیقاتی آن می توان به بهبود کارایی فعالیتها، افزایش رضایت کاری و تشویق افراد خلاق و رهبران لایق اشاره کرد. مدیران و صاحبان مشاغل هم برای دست یابی به اهداف خود می توانند از تاکتیکهای گوناگونی بهره بگیرند که از آن جمله می توان به سازماندهی مجدد گروه ها، اصلاح ساختارهای پاداش و تغییر روشی که به وسیله آن کارایی ارزیابی می شود اشاره کرد.

تاریخچه ای مختصر درباره رفتار سازمانی

با آن که رفتار سازمانی به عنوان یک حوزه دانشگاهی و علمی قدمت چندانی ندارد و در اواخر دهه ۱۹۷۰ بود که اتحادیه روانشناسی آمریکا آن را به رسمیت شناخت، مباحث مرتبط با آن برای نخستین بار در اواخر دهه ۱۹۲۰ و در شرکت الکتریکی هاوتورن مطرح شد؛ یعنی زمانی که مجموعه آزمایش هایی در این شرکت طراحی شدند تا به وسیله آن ها مشخص شود که چگونه تغییرات لحاظ شده در محیط کاری، بر سودآوری کارکنانشان خواهد افزود.

در شرکت الکتریکی هاوتورن میان سالهای ۱۹۲۴ تا ۱۹۳۳ بررسی ها و اندازه گیری های مختلف و دقیقی صورت گرفت. از جمله این بررسی ها می توان به چگونگی افزایش کارایی افراد در موقعیت های مختلف اشاره کرد. یکی از مشهورترین بررسی های انجام گرفته توسط این شرکت بررسی هایی است که در حال حاضر با نام «اثر هاوتورن» از آن یاد می شود: این بررسی ها شامل چگونگی تغییر رفتار و کارکرد افراد به هنگامی می شد که تحت نظارت قرار داشته باشند.

در حال حاضر رفتار سازمانی بیشتر بر این مسئله متمرکز است که رفتار و فعالیت کارکنان در محیط کاری به شکلی علمی تحت نظارت قرار بگیرد تا به این واسطه بتوان میزان و کیفیت کالای تولیدی یا خدمات ارائه شده توسط سازمانی به خصوص افزایش و بهبود یابد. از جمله ایده های مهم مطرح شده در این زمینه می توان به این مسئله اشاره کرد که کارکنان سازمان، منابع انسانیی هستند که تا جای ممکن نباید به فکر یافتن جایگزینی برای آن ها بود، چراکه از لحاظ روانی به کار در سازمان عادت کرده اند و باید تا جای ممکن سعی بر آن باشد که همین کارکنان در پست هایشان باقی بمانند. اینگونه ایده ها در زمانی که شرکت هاوتورن شروع به انجام بررسی ها و مطالعات خود کرده بود، نوپا به شمار می رفتند و بررسی های انجام گرفته در این شرکت، کمک شایانی به پیشرفت این گونه ایده ها کرد.

بعدها و به مرور زمان ایده های جدیدی در مباحث مرتبط با رفتار سازمانی مطرح شد که سبب گسترده تر شدن آن شد. برای نمونه در دهه ۱۹۴۰ و به واسطه آغاز جنگ جهانی دوم، بیشتر ایده های مطرح شده در رابطه با مسائل استدلالی و علم مدیریت بودند. در این دوران تمرکز افراد متخصص بیش از هر چیز دیگری بر آن بود تا با استفاده از مدل سازی های ریاضیاتی و تجزیه و تحلیل های آماری بهترین پاسخ برای مسائل پیچیده حاصل شود. این روند تا دهه ۱۹۷۰ ادامه یافت و در این دهه بود که پیشرفت های جدیتری در این حوزه حاصل شد. در آن زمان مدیران و صاحبان مشاغل به مرور توجه بیشتری به اجزاء فرهنگی تشکیل دهنده سازمان هایشان نشان دادند و مسائلی چون نژاد، طبقه اجتماعی و جنسیت و تأثیرشان بر بهره وری سازمان مد نظر قرار گرفت.

شاید برایتان مفید باشد:
با انتخاب دکتر یاوریان به عنوان مربی خود:
قایق بادبانی زندگی خود را در تلاطم امواج روزگار با لذت و اطمینان تا ساحل آرامش مطلوب به پیش برانید.
۵ مدل اساسی مدیریت رفتار سازمانی برای موفقیت کسب و کارها

چگونگی تمرکز بر روی رفتار سازمانی در سطح دانشگاهی

برنامه های دانشگاهی متمرکز بر روی رفتار سازمانی بیشتر در مدارس و دانشگاه های تدریس علوم بازرگانی انجام می گیرد (و نیز مدارس و دانشگاه های فعالیت های اجتماعی و روانشناسی). برای پیشبرد این برنامه ها از مباحث موجود در حوزه های مختلفی چون انسان شناسی، قوم شناسی و مطالعات رهبری و مدیریت استفاده می شود و در نهایت از مدل های کامپیوتری، و مدل های کمی و کیفی به خصوصی برای کاوش و آزمودن ایده های گوناگون استفاده می شود. به طور کلی این برنامه ها شامل دو بخش رفتار سازمان در سطح کوچکتر، و رفتار سازمانی در سطح کلان می شود. از جمله مباحث مطرح شده در بخش اول می توان به شناخت، تصمیم گیری، یادگیری، انگیزه سازی، مذاکره، تأثیر گذاری و پروسه های گروهی اشاره کرد. برخی از مهمترین مباحث مطرح شده در رفتار سازمانی در سطح کلان هم عبارتند از: سامانه های اجتماعی، پویایی تغییرات، بازار، روابط میان سازمان ها با محیط اطرافشان و تأثیر فعالیت های اجتماعی بر بازار.

کاربرد رفتار سازمانی

نتایج حاصل شده از تحقیقات صورت گرفته در زمینه رفتار سازمانی توسط مدیران و صاحبان مشاغل به کار گرفته می شود تا درک بهتری از فرهنگ کاری خود پیدا کنند و به این نکته پی ببرند که این فرهنگ چگونه کارایی افراد و بهره وری سازمان را بهبود خواهد بخشید. قبلا در مقاله تاثیر آموزش رفتار سازمانی در موفقیت سازمان به تاثیر رفتار سازمانی در موفقیت سازمان ها اشاره کرده ایم.

کاربرد نظریه ها و دانش حوزه رفتار سازمانی را می توان به این زیرمجموعه ها تقسیم بندی کرد: شخصیت، رضایت کاری و مدیریت پاداش دهی، رهبری، اختیار، قدرت و سیاست. البته نمی توان یک راه به خصوص برای مدیریت هر یک از این زیرمجموعه ها ارائه کرد و بسته به شرایط به خصوص هر سازمان، پروسه مشخصی باید به کار گرفته شود، اما تحقیقات صورت گرفته در زمینه رفتار سازمانی دستورالعمل های کلیی به دست داده است که با استناد به آن ها می توان قدم های اولیه را برداشت و درکی بهتر از مباحث یاد شده پیدا کرد. در ادامه توضیحات مختصری درباره دستورالعمل های مطرح شده در برخی از زیرمجموعه ها در اختیارتان قرار خواهیم داد:

شخصیت: نقش بسیار مهمی بر چگونگی رفتار افراد در قالب گروه و کارایی آن ها دارد. داشتن درکی کامل و دقیق از شخصیت افراد اطلاعات ارزشمندی در اختیار صاحبان مشاغل و مدیران قرار خواهد داد؛ برای نمونه اینکه فعالیت فرد در بخشی به خصوص کارآمد خواهد بود یا خیر، و یا آن که چگونه می توان سبب افزایش انگیزه فرد شد. برای پیدا کردن درکی بهتر از شخصیت افراد می توان آزمون های مشخصی در نظر گرفت و یا این که از طریق صحبت کردن با آن ها به این مهم دست یافت.
رضایت کاری: نظریه های مطرح شده در این زمینه بسیار گسترده هستند، اما برخی بر این باورند که مهمترین مسائلی که در این زیرمجموعه باید مد نظر قرار داده شوند، عبارت از سیستم پاداش دهی مطمئن، فعالیت متقاعد کننده، ناظرانی کارآمد و محیط کاری رضایت بخش هستند.
رهبری: رهبری در حقیقت در ارتباط با مدیریت کاری قرار می گیرد که ممکن است متمرکز، یا گسترده تر باشد. علاوه بر این برخی افراد به طور طبیعی استعداد بیشتری در زمینه مدیریت دیگران دارند و این گونه مسائل هم در این زیرمجموعه مد نظر قرار می گیرد.
قدرت، اختیار و سیاست از عواملی هستند که در محیط کاری بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند. پیدا کردن درکی جامع از روش های مقبولی که قوانین وضع شده در محیط کاری بر آن ها صحه می گذارد، یکی از کلیدی ترین نکات داشتن فعالیت تجاری منسجم است و این گونه روش ها و قوانین تا حدود زیادی به قدرت و اختیار صاحبان مشاغل و نیز سیاست های وضع شده توسط آن ها ارتباط پیدا می کند.